Udzielenie pożyczki spółce z o.o. przez wspólnika
Udzielenie pożyczki spółce z o.o. przez wspólnika
Prowadząc działalność gospodarczą w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może pojawić się konieczność zdobycia pieniędzy na inwestycje, czy pokrycie bieżących zobowiązań. Naturalnie w takiej sytuacji spółka może uzyskać źródło finansowania w postaci kredytu, pożyczki, czy emisji obligacji. Najczęściej jednak środki pozyskuje się przez zaciągnięcie pożyczki od podmiotu powiązanego jakim jest wspólnik.
Forma umowy pożyczki
Zgodnie z art. 720 § 2 kodeksu cywilnego „Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej.” Forma dokumentowa zastrzeżona jest jedynie dla celów dowodowych, jej niezachowanie nie powoduje, że umowa jest nieważna. Do zachowania dokumentowej formy umowy wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie. Oświadczenia mogą być zatem złożone na papierze, w mailu, czy kserokopii. Mimo wszystko warto zawrzeć umowę w formie pisemnej, określając chociażby takie kwestie jak oprocentowanie i termin zwrotu pożyczki. Łatwiej będzie wykazać spółce, że świadczenie, które otrzymała w ramach umowy nie jest świadczeniem nieodpłatnym na gruncie przepisów o cenach transferowych.
Pamiętajmy również, że w sytuacji, w której jedyny wspólnik, będący jednocześnie jedynym członkiem zarządu, chce udzielić spółce pożyczki, umowa taka powinna mieć formę aktu notarialnego. Wynika to wprost z art. 210 ust. 2 k.s.h.
Zgoda zgromadzenia wspólników
Zgodnie z art. 15 § 1 k.s.h „Zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurentem, likwidatorem albo na rzecz którejkolwiek z tych osób, wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej”.
Należy zatem zwołać zgromadzenie wspólników i podjąć stosowną uchwałę wyrażającą zgodę na zaciągnięcie pożyczki. Alternatywą jest naturalnie podjęcie uchwały pomimo braku formalnego zwołania zgromadzenia wspólników w trybie art. 240 k.s.h. (cały kapitał zakładowy musi być reprezentowany, a nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu).
Ponadto należy sprawdzić w umowie spółki, czy zawiera wyłączenie dotyczące stosowania art. 230 k.s.h. Jeśli bowiem takiego wyłączenia nie będzie, zaciągnięcie pożyczki o wartości dwukrotnie przewyższającej wysokość kapitału wymaga uchwały wspólników.
Pełnomocnik do zawarcia umowy
Zgodnie z art. 210 § 1 k.s.h. „W umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników”.
Jeśli zatem umowa ma być zawarta pomiędzy spółką a wspólnikiem będącym jednocześnie członkiem zarządu, niezbędna jest dodatkowa uchwała zgromadzenia wspólników ustanawiająca pełnomocnika do zawarcia umowy w imieniu spółki lub umowa musi być podpisana w imieniu spółki przez radę nadzorczą. Artykuł 210 § 1 KSH ma charakter bezwzględnie obowiązujący i jeżeli spółka była nieprawidłowo reprezentowana, cała umowa jest nieważna. Nie można bowiem zastosować art. 103 § 1 k.c., który daje możliwość potwierdzenia czynności (tak np. wyrok SN z 3.10.2019 r., I CSK 122/16 czy wyrok SN z 18.12.2019 r., sygn.akt I PK 204/18).
Jeżeli spółka ma jednego wspólnika, będącego zarazem jedynym członkiem zarządu, do zawarcia umowy pomiędzy tym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką niezbędne jest zachowanie formy aktu notarialnego. Nie znajdą w takim przypadku zastosowania przepisy mówiące o reprezentowaniu spółki przez pełnomocnika (art. 210 § 2 k.s.h)
Naturalnie sama umowa spółki może zawierać dodatkowe postanowienia dotyczące zaciągania zobowiązań przez spółkę (np. wymóg zgody rady nadzorczej na zaciąganie zobowiązań powyżej pewnej wartości). Należy zatem pamiętać o zapoznaniu się z umową spółki przed zawarciem umowy.
Podatki
Zgodnie z ustawą o podatku od czynności cywilnoprawnych umowa pożyczki co do zasady podlega podatkowi. Stawka podatku wynosi 0,5 %. Jednakże jeżeli pożyczki udziela wspólnik, spółka korzysta ze zwolnienia ustanowionego w art. 9 pkt 10 lit. 1. Pożyczka dla spółki z o.o. udzielona przez jej wspólnika, nie podlega zatem PCC. Wyłączenia nie niweczy również okoliczność, że wspólnik jest członkiem zarządu spółki.
Umowa pożyczki zasadniczo podlega również podatkowi VAT. Podobnie jak przy PCC, ustawa o podatku od towarów i usług zawiera jednak wyłączenie w art. 43 ust. 1 pkt 38, który mówi, że „Zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę”.
Jeśli pożyczki udziela wspólnik, będący osobą fizyczną, jednocześnie niebędący podatnikiem VAT (art. 15 ust. 1 ustawy podatku od towarów i usług), czyli nieprowadzący działalności gospodarczej, umowa nie podlega podatkowi VAT. Nie trzeba jej wtedy wykazywać w deklaracji VAT.
Naturalnie pożyczka udzielona spółce wywołuje skutki w zakresie podatku dochodowego.
Odsetki od pożyczki stanowią bowiem przychód dla wspólnika oraz mogą stanowić koszt uzyskania przychodu po stronie spółki (art. 15c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).